Het onderzoek laat zien dat de inspanningen van beide gemeenten wel effect hebben gehad, maar dat dit nog lang niet genoeg is om de doelen te halen. De rekenkamercommissie adviseert de gemeenten daarom realistischer doelen te formuleren, meer beleidsinstrumenten in te zetten en meer te doen binnen de eigen verantwoordelijkheid.
Realistischer doelen
Beide gemeenten hebben ambitieuze duurzaamheidsdoelen geformuleerd waar ze als lokale overheid slechts beperkt invloed op hebben. Zo wordt de CO2-uitstoot in Leiderdorp voor een deel veroorzaakt door het drukke verkeer op de snelweg A4. De doelstellingen zouden realistischer zijn als ze betrekking zouden hebben op wat de gemeente zelf kan beïnvloeden, zoals de uitstoot van CO2 in de gebouwde omgeving.
Breder instrumentarium
De gemeenten zijn verantwoordelijk voor het behalen van de ambitieuze doelen, maar hun directe invloed op het bereiken ervan is beperkt. De gemeenten zijn voor een deel afhankelijk van de mate waarin het hun lukt om anderen in de regio in beweging te krijgen. Het beleid van zowel Leiden als Leiderdorp was er de afgelopen jaren op gericht om inwoners, bedrijven en organisaties bewust te maken van de duurzaamheidsdoelen en hen te verleiden om hier actief aan bij te dragen. De wijze waarop beide gemeenten hun rol hebben vormgegeven is vooral faciliterend van aard.
Om de duurzaamheidsdoelen van de gemeenten te kunnen halen zullen Leiden en Leiderdorp ook voldoende gebruik moeten maken van andere instrumenten. Een van de voorbeelden die de rekenkamercommissie noemt is het gebruik van fiscale maatregelen om het gedrag van inwoners te beïnvloeden. Het rioolrecht kan afhankelijk worden gemaakt van de verstening van tuinen en parkeertarieven kunnen binnenkort afhankelijk worden gemaakt van de CO2-uitstoot van auto’s. De Rekenkamercommissie adviseer ook om meer nadruk te leggen op de handhaving van de wettelijke regels voor bedrijven. In andere gemeenten is gebleken dat dit effectieve middelen kunnen zijn.
Eigen verantwoordelijkheid, maar ook samenwerking
De commissie benadrukt dat de gemeenten ook nog andere stappen kunnen maken. Gemeenten moeten zorgen dat de zaken intern op orde zijn, bijvoorbeeld door de eigen panden energieneutraal te maken en te zorgen voor duurzame inkoop. Daarnaast vraagt het complexe krachtenveld waarmee de gemeenten te maken hebben om meer samenwerking. Voor het realiseren van de doelstellingen zijn de gemeenten deels afhankelijk van andere gemeenten in de regio en ook van maatschappelijke partners. De afhankelijkheid van andere gemeenten maakt besluitvorming moeilijk, want iedereen is voor duurzaamheid, maar wil niet als vanzelf de windmolens in de achtertuin. Binnen de gemeenten zijn verschillende maatschappelijke partners actief, zoals Zon op Leiderdorp en de wijkambassadeurs in Leiden. Het helpt als deze partners door de gemeenten actief worden ondersteund met praktische adviezen en snellere besluitvorming.
Meer informatie
Op de dossierpagina leest u meer over dit onderzoek.